HIRSIZLIK SUÇU
TCK ‘nın 141. maddesinde hırsızlık suçunun temel hali “Zilyedinin rızası olmadan başkasına ait taşınır bir malı, kendisine veya başkasına bir yarar sağlamak maksadıyla bulunduğu yerden alan kimseye bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası verilir.” denilmek suretiyle cezai yaptırıma tabi tutulmuş, yine TCK’nın 142 ve 143. maddelerinde nitelikli hali, 144 ve 146. maddelerinde daha az cezayı gerektiren haller ve 147.maddesinde cezasızlık nedenleri düzenlenmiştir.
Hırsızlık suçuyla korunan hukuki yarar, madde metninde “zilyedin rızası olmadan” denilmek suretiyle, zilyetlik ve buna bağlı haklardır. Zilyetliğin fiili hakimiyet ve zilyet olma iradesi olmak üzere iki unsuru vardır. Bir eşya üzerinde fiziki olarak hakimiyet kuran ve bu yönde davranma iradesi bulunan kişiler zilyettir. Hırsızlık suçuyla zilyedin zilyetliğindeki taşınır malı ve zilyetlik haklarının korunması amaçlanmıştır.
HIRSIZLIK SUÇUNUN NİTELİKLİ HALLERİ NELERDİR?
Hırsızlık suçunun nitelikli halleri Türk Ceza Kanunu’nun 142.maddesinde düzenlenmiştir.
HIRSIZLIĞIN KAMU KURUM VE KURULUŞLARINDA VEYA İBADETE AYRILMIŞ BULUNAN YERLERDE YA DA KAMU YARARINA VEYA HİZMETİNE TAHSİS EDİLMİŞ EŞYA HAKKINDA HIRSIZLIK
Kamu yararına tahsis edilen eşyanın mutlaka devlet kurum ve kuruluşlarına ait olması gerekmeyip, suça konu eşyanın fiziken kamu kurum ve kuruluşlarında bulunması yeterlidir.
Yine ibadet yerlerinden çalınan eşyalarında ibadet yerine ait olması gerekmez. Orada ibadete gelen kişilere ait malın çalınması halinde de hırsızlık suçunun nitelikli hali oluşur. Yine fail hırsızlık fiilini işlerken ibadet yerine girmesi gerekmez. Dışardan da ibadet yerinde bulunan bir malı çalması halinde hırsızlık suçunun nitelikli hali oluşur.
HERKESİN GİREBİLECEĞİ BİR YERDE BIRAKILMAKLA BİRLİKTE KİLİTLENMEK SURETİYLE YA DA BİNA VEYA EKLENTİLERİ İÇİNDE MUHAFAZA ALTINA ALINMIŞ EŞYA HAKKINDA HIRSIZLIK
Nitelikli halin oluşması için, suça konu malın herkesi girebileceği yerde olması gerekir. Ancak herkesin girebileceği, umuma açık yerlerde eşya kilit altına alınmamış ise nitelikli hal gerçekleşmez. Nitelikli halin gerçekleşmesi için, suça konu eşyanın kilitli bir şekilde muhafaza ediliyor olması gerekir.
Bina veya eklentileri içinde bulunan malın çalınması nedeniyle nitelikli halin oluşması için çalınan malın kilitli bir şekilde muhafaza edilmesi şart değildir. Yine tamamlanmamış inşaat halindeki yapılar bina olarak sayılmadığından hırsızlık suçunun nitelikli hali için aranan şartlar arasında değildir. Hırsızlığın yapıldığı binanın konut ya da iş yeri olmasının önemi olmadığı gibi, bina veya eklentilerine fiziken girilmesi de gerekmez.
HIRSIZLIĞIN HALKIN YARARLANMASINA SUNULMUŞ ULAŞIM ARACI İÇİNDE VEYA BU ULAŞIM ARAÇLARININ BELLİ VARIŞ VEYA KALKIŞ YERLERİNDE BULUNAN EŞYA HAKKINDA HIRSIZLIK
Hırsızlık suçunun nitelikli halinin oluşmasında belirli yöne giden, eşya veya yolcu taşıyan aracın kamu kurumuna ya da özel kişiye ait olmasının herhangi bir önemi yoktur.
Ulaşım araçlarının varış ve kalkış yerlerinde bulunan eşyaların, hırsızlık suçunun nitelikli halinin oluşması için kilit altına alınması gerekmez.
Bu nitelikli halin uygulanabilmesi için eşyanın kime ait olduğunun bir önemi yoktur. Halkın kullanılmasına sunulan ulaşım aracı içinde veya o aracın varış veya kalkış yerlerinde işlenmesi yeterlidir.
BİR AFET VEYA GENEL BİR FELAKETİN MEYDANA GETİREBİLECEĞİ ZARARLARI ÖNLEMEK VEYA HAFİFLETMEK MAKSADIYLA HAZIRLANAN EŞYA HAKKINDA HIRSIZLIK
Nitelikli halin oluşması için, suça konu eşyanın bir afet veya genel bir felaketin meydana getirebileceği zararları önlemek veya hafifletmek maksadıyla hazırlanmış olması gerekmektedir. Bu eşyanın kilit altında veya açıkta olmasının önemi yoktur. Suça konu eşyanın afet bölgesine gidip gitmediğinin de önemi yoktur. Suçun işlenmesi esnasında afet veya felaketin gerçekleşmiş olması da zorunlu değildir.
ADET VEYA TAHSİS VEYA KULLANIMLARI GEREĞİ AÇIKTA BIRAKILMIŞ EŞYA HAKKINDA HIRSIZLIK
Hırsızlık suçunun nitelikli halinin oluşumu için eşyanın açıkta bırakılması yeterli değildir. Bu eşyaların adet veya tahsis veya kullanımları gereği açıkta bırakılmış olması gerekir.
Açıkta bırakılmaktan anlaşılan ise, genel veya kamuya açık olan yerlerdir. Ve bu yerlerde malın çalınmasına engel olacak tedbir, gözetim veya engelin bulunmaması gerekir.
SUÇUN DAHA AĞIR CEZAYI GEREKTİREN NİTELİKLİ HALLERİ
KİŞİNİN MALINI KORUYAMAYACAK DURUMDA OLMASINDAN VEYA ÖLMESİNDEN YARARLANARAK HIRSIZLIK YAPILMASI
Kişinin geçirmiş olduğu bir kaza ya da geçici olarak sağlık nedenleriyle malını koruyamayacak hale gelmesi gerekmektedir. Failin kalıcı bir hastalığa (körlük vb.) sahipse, bu kişiye karşı yapılan fiil hırsızlığın nitelikli haline vücut vermez. Diğer bir deyişle mağdurun birdenbire gelişen olaylar sebebiyle malını koruyamayacak duruma gelmesi gerekir.
Kişinin ölmesi sonucu yapılan hırsızlıkta ise ölüye karşı hırsızlık suçu meydana gelmese de mirasçılarına karşı suç oluşmaktadır. Ancak mağdurum fail tarafından öldürülmesi durumunda hırsızlık suçundan ve nitelikli halinden bahsetmek mümkün değildir.
Mağdurun malını koruyamayacak duruma gelmesine, kendi iradesiyle sebep olunması halinde de hırsızlık suçunun nitelikli hali uygulanmaz.
ELDE VEYA ÜSTTE TAŞINAN EŞYAYI ÇEKİP ALMAK SURETİYLE YA DA ÖZEL BECERİYLE HIRSIZLIK
Suça konu eşyanın elde veya üstte taşınması gerekmektedir. Bu suçu yağma suçundan ayıran temel fark ise yağma suçunda, karşılıklı çekişme esnasında failin mağdura karşı cebir veya tehdit kullanmasıdır.
Fail hareket, ses veya dokunma yolu ile mağdurun dikkatini dağıtarak, eşyayı çalması hali de mağdurun özel becerisi olarak kabul edilmiş ve hırsızlık suçunun nitelikli hali kabul edilmiştir.
DOĞAL BİR AFETİN VEYA SOSYAL OLAYLARIN MEYDANA GETİRDİĞİ KORKU VEYA KARGAŞADAN YARARLANARAK HIRSIZLIK
Doğal afetin ve toplumsal olayların sebep olduğu kargaşa nedeniyle kişilerin sahip oldukları eşyalar üzerindeki kontrolü azalmaktadır. Bu zafiyetten yararlanılarak hırsızlık suçunun işlenmesi hali nitelikli hal kabul edilmiştir. Suçun nerede işlendiğinin bir önemi yoktur. Asıl olan failin doğal bir afet veya toplumsal olayın meydana getirdiği korku ve kargaşadan faydalanarak hırsızlık suçunu işlemesidir.Bu suçun mağdurunun başına doğal afet gelen bir kimse olması gerekmez.
HAKSIZ YERE ELDE BULUNDURULAN VEYA TAKLİT ANAHTARLA YA DA DİĞER BİR ALETLE KİLİT AÇMAK VEYA KİLİTLENMESİNİ ENGELLEMEK SURETİYLE HIRSIZLIK
Bu suçun oluşması için kilit altında bulunan eşyanın kilidinin açılması suretiyle hırsızlığın yapılması gerekmektedir. Kilidin kırılması yada bozularak devre dışı bırakılması halinde hırsızlık suçunun nitelikli hali oluşmaz. Bu suçun oluşması için haksız şekilde elde bulundurulan gerçek anahtar, taklit anahtar ya da başka bir alet kullanılarak kilidin açılması gerekmektedir.
BİLİŞİM SİSTEMLERİNİN KULLANILMASI SURETİYLE HIRSIZLIK
Bilişim sistemi kullanmak suretiyle bir kimseyi aldatmak ya da kandırmak durumunda hırsızlık değil dolandırıcılık suçu gerçekleşir. Bilişim sistemi yoluyla işlenen hırsızlık suçunda, mağdurun dijital ortamda bulunan malının mağdur dışında başka bir kişinin hesabına veya zilyetliğine geçirilmesi söz konusudur.
TANINMAMAK İÇİN TEDBİR ALARAK VEYA YETKİSİ OLMADIĞI HALDE RESMİ SIFAT TAKINARAK YAPILAN HIRSIZLIK
Failin suç işlediği sırada tanınmasını engelleyerek yakalanmasını imkânsız hale getirmek için üzerinde her türlü değişikliği yapmasıdır. Yine kişinin kamu görevlisi sıfatının verdiği kolaylıktan yararlanarak hırsızlık suçunu işlemesi hali de nitelikli hal olarak belirtilmiştir. Ancak kamu görevlisi sıfatını kullanan failin kamu görevlisi olmaması gerekir. Failin takındığı sıfat resmi değilse nitelikli hal uygulanmaz.
Failin mağduru resmi sıfat kullanarak kandırması ve mağdura ait eşyayı alması halinde DOLANDIRICILIK suçu gerçekleşir. Ancak irade sakatlığı olmadan ve mağdurun rızası olmadan mağdura ait eşyanın alınması halinde HIRSIZLIK suçu oluşur.
BÜYÜK VEYA KÜÇÜK BAŞ HAYVAN HAKKINDA YAPILAN HIRSIZLIK
Büyük veya küçükbaş hayvanın çalınması söz konusu olabileceği gibi bu hayvanlara ait süt, yün veya bedeninden ayrılmamış bir ürünün çalınması da hırsızlık suçunun nitelikli halini oluşturur. Bu suçun oluşması için hayvanın canlı olması gerekmektedir.
TEŞEBBÜS
Hırsızlık suçu failin başkasının zilyetliğindeki bir malı izinsiz olarak alması yani kendi egemenlik alanına sokması ile tamamlanır. Suçun teşebbüste kalması için failin icra hareketlerinin başlaması ancak o malı kendi egemenlik alanına geçirmemesi gerekir.. Malı alıp götürmeye çalışan failin kesintisiz olarak takip edilmesi ve yakalanması durumda suç teşebbüs aşamasında kalır. Çünkü fail zilyetliğini tesis edememiştir. Ancak fail zilyetliği tesis etmeden, herhangi bir zorlamaya maruz kalmaksızın, kendi iradesi ile suçu tamamlamaktan vazgeçerse teşebbüs değil gönüllü vazgeçme söz konusu olur. TCK madde 36 uyarınca hırsızlık suçundan değil, o zamana kadar fiilleri başka bir suç oluşturuyorsa o suçtan hüküm kurulur.
İŞTİRAK
Faili icra hareketlerini yaptırmaya azmettiren, icra hareketlerine yardım eden veya suçu birden fazla kişi olarak işleyenler suça iştirak etmiş sayılırlar.
Hırsızlık suçunda mağdur veya sanık olan kişilerin iyi ve tecrübeli bir ceza avukatı ile süreci yönetmesi menfaatlerine olacaktır. Zira ceza davaları karışık ve önemli davalardır. Arslan Hukuk olarak ceza davalarında en iyi şekilde profesyonel destek almanız önceliğimizdir.
CEZALANDIRMA SÜRECİ
Zilyedinin rızası olmadan başkasına ait taşınır bir malı, kendisine veya başkasına bir yarar sağlamak maksadıyla bulunduğu yerden alan kimseye bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası verilir.
Nitelikli hallerde ise ;
a. Hırsızlık suçu;
- Kamu kurumlarında veya ibadete ayrılmış yerlerde bulunan herhangi bir kimseye ait eşya hakkında veya kamu hizmetine özgülenmiş mallar hakkında ( md. 142/1-a),
- Toplu taşıma araçlarında veya bunların duraklarında, varış veya kalkış yerlerinde (md.142/1-c),
- Afet veya genel bir felaketin etkilerini önlemek veya azaltmak amacıyla hazırlanan mal hakkında (md.142/1-d),
- Gelenek veya özgülenme veya kullanımları gereği açıkta bırakılmış eşya hakkında (md.142/1-e),
işlenirse fail 3 yıldan 7 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
b. Hırsızlık suçu;
- Kişinin malını koruyamayacak durumda olmasından veya ölmesinden yararlanarak (md.142/2-a),
- Elde veya üstte taşınan eşyayı çekip almak suretiyle ya da özel beceriyle (md.142/2-b),
- Doğal bir afetin veya sosyal olayların meydana getirdiği korku veya kargaşadan yararlanarak (md.142/2-c),
- Haksız yere elde bulundurulan veya taklit anahtarla ya da diğer bir aletle kilit açmak “veya kilitlenmesini engellemek” suretiyle (md.142/2-d),
- Bilişim sistemlerinin kullanılması suretiyle (md.142/2-e),
- Tanınmamak için tedbir alarak veya yetkisi olmadığı halde resmi sıfat takınarak (md.142/2-f),
- Büyük veya küçük baş hayvan hakkında (md.142/2-g),
- Herkesin girebileceği bir yerde bırakılmakla birlikte kilitlenmek suretiyle ya da bina veya eklentileri içinde muhafaza altına alınmış olan eşya hakkında (md.142/2-h),
işlenirse fail hakkında 5 yıldan 10 yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. Hırsızlık suçunun, bu fıkranın (b) bendinde belirtilen surette, beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda olan kimseye karşı işlenmesi halinde, verilecek ceza üçte biri oranına kadar artırılır.
Hırsızlık suçunun sıvı veya gaz hâlindeki enerji hakkında ve bunların nakline, işlenmesine veya depolanmasına ait tesislerde işlenmesi halinde, “5 yıldan 12 yıla kadar hapis cezasına” hükmolunur. Bu fiilin bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, “ceza yarı oranında artırılır” ve onbin güne kadar adlî para cezasına hükmolunur (TCK md. 142/3).
Hırsızlık suçunun işlenmesi sonucunda haberleşme, enerji ya da demiryolu veya havayolu ulaşımı alanında kamu hizmetinin geçici de olsa aksaması hâlinde, yukarıdaki fıkralar hükümlerine göre verilecek ceza yarısından iki katına kadar artırılır. (md. 142/5)