Karşılıksız çek suçunun cezası 5941 sayılı Çek Kanunu’nun 5. maddesine göre her karşılıksız çek için ayrı ayrı 1500 güne kadar adli para cezasıdır. Adli para cezası ise çekin karşılıksız kalan miktarından az olamaz. 5941 sayılı Çek Kanununun “Ceza Sorumluluğu, çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı” başlıklı 5. maddesinde her bir karşılıksız çek için adli para cezası verileceği hüküm altına alınmıştır.
Kısaca; Kanuni süresi içerisinde ibraz edilmesine rağmen bu çekin karşılığının olmaması ve banka tarafından karşılıksızdır işlemi yapılması halinde bu duruma sebebiyet veren kişi, her karşılıksız çek için ayrı ayrı adli para cezasına mahkum edilir.
Karşılıksız Çek Şikayet Süresi Nedir?
Karşılıksız çek suçu sebebiyle yapılacak yargılama şikayete bağlı suçlar kapsamında olup şikayetçinin karşılıksızdır işlemi yapıldıktan sonraki 3 aylık şikayet süresi içinde yapacağı başvuru üzerine yargılama İcra Ceza Mahkemesi’nde görülecektir.
Karşılıksız Çek Suçu Davası Hangi Mahkemede Görülür?
Karşılıksız çek suçuna ilişkin davalar; çekin tahsili için ilgili bankaya ibraz edildiği yer ya da çek hesabının açıldığı banka şubesinin bulunduğu yer ya da çek hesabı sahibinin veya şikâyetçinin ikamet yerindeki İcra Mahkemesinde görülür.
Karşılıksız Çek Suçunun Oluşması şartları
-Çekin vadesi gelmiş olmalıdır -Çek süresi içerisinde ibraz edilmiş olmalıdır -Çekin arkasına karşılıksızdır olduğu şerhi ilgili banka tarafından işlenmelidir -Çek sahibi süresi içerisinde şikayet yoluna başvurmalıdır. (Öğrenmesinden itibaren 3 ay her halde 1 yıl)
Karşılıksız Çek Düzenlemenin Cezası
Üzerinde yazılı bulunan düzenleme tarihine göre kanuni ibraz süresi içinde ibrazında, çekle ilgili olarak “karşılıksızdır” işlemi yapılmasına sebebiyet veren kişi hakkında, hamilin şikâyeti üzerine, her bir çekle ilgili olarak, bin beş yüz güne kadar adli para cezasına hükmolunur. Ancak, hükmedilecek adli para cezası; çek bedelinin karşılıksız kalan miktarından az olamaz. Mahkeme ayrıca, çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağına; bu yasağın bulunması hâlinde, çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağının devamına hükmeder. Yargılama sırasında da resen mahkeme tarafından koruma tedbiri olarak çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağına karar verilir. Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı, çek hesabı sahibi gerçek veya tüzel kişi, bu tüzel kişi adına çek keşide edenler ve karşılıksız çekin bir sermaye şirketi adına düzenlenmesi durumunda ayrıca yönetim organı ile ticaret siciline tescil edilen şirket yetkilileri hakkında uygulanır. Koruma tedbiri olarak verilen çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararlarına karşı yapılan itirazlar bakımından 9/6/1932 tarihli ve 2004 sayılı İcra ve İflas Kanununun 353 üncü maddesinin birinci fıkrası hükmü uygulanır. Bu suçtan dolayı açılan davalar icra mahkemesinde görülür ve icra ve İflas Kanununun 347, 349, 350, 351, 352 ve 353 üncü maddelerinde düzenlenen yargılama usulüne İlişkin hükümler uygulanır. Bu davalar çekin tahsil için bankaya ibraz edildiği veya çek hesabının açıldığı banka şubesinin bulunduğu yer ya da hesap sahibinin yahut şikâyetçinin yerleşim yeri mahkemesinde görülür.
Verilen adli para cezalarının ödenmemesi durumunda, bu ceza, 13/12/2004 tarihli ve 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanunun 106 ncı maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan kamuya yararlı bir işte çalıştırma kararı verilmeksizin doğrudan hapis cezasına çevrilir.
Görüldüğü üzere karşılıksız çek düzenleyen kişiler hakkında adli para cezası verilmesi bu para cezasının ödenmemesi durumunda ise doğrudan hapis cezasına çevrileceği kanun kapsamında hüküm altına alınmıştır. Yine bu kişiler hakkında çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı şeklinde tedbirlere de hükmolunacağı kanun kapsamında belirtilmiştir.
Karşılıksız çek keşide eden kişiye verilecek olan hapis cezasından TTK hükümlerine göre kurtulmak mümkündür.
Bu, yeni çek yasası düzenlemelerinin açığından yararlanarak yapılan bir durumdur. Görüşlerimize göre kanun koyucu, Türk Ticaret Kanununa da yeni eklenen hükümleri değerlendirmeden yeni çek düzenlemelerini yaptığı için hapis cezasından kurtulmak için bir açık kapı söz konusudur. Karşılıksız çek, 2011 yılındaki hapis cezasına karşı, 2012 ‘den sonraki süreçte büyük bir artış göstermiş olup kanun koyucunun piyasalarda ekonomik güvenliği tekrar sağlaması açısından karşılıksız çeke hapis cezasının geri getirilmesi ve diğer sert tedbirlerin alınması neredeyse zorunlu bir hal olmuştur. Karşılıksız çeke ilişin hukuki ihtilafların yargılaması daha hızlı karar alınması için icra mahkemelerinde yapılacaktır ve hükmü icra hakimleri verecektir. Bundan dolayıdır ki karşılıksız çek ile karşı karşıya kalarak maddi manevi olarak zor durumda kalan gerçek kişi veya tüzel kişilerin hızlı sonuç almak adına deneyimli bir avukatla çalışmaları hak ve menfaatleri açısından faydalı olacaktır.
