Koşullu Salıverilme (Şartlı Tahliye) Nedir? | 2025 Güncel Rehber
Ceza hukukunda önemli bir infaz kurumu olan koşullu salıverilme (şartlı tahliye), hükümlünün cezasının belirli bir bölümünü cezaevinde iyi halli olarak geçirmesi şartıyla kalan kısmını dışarıda geçirmesine olanak tanıyan bir uygulamadır. Hükümlü, cezaevi dışında geçirdiği süre boyunca topluma uyumlu davranmak, suç işlememek ve mahkemece belirlenen yükümlülüklere uymak zorundadır. Aksi halde, koşullu salıverilme kararı iptal edilerek kişi tekrar cezaevine gönderilir.
Şartlı Tahliye Şartları Nelerdir?
1. Cezanın Belli Bir Kısmının Cezaevinde Çekilmesi
5275 Sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’un 107. maddesi gereğince, şartlı tahliyeden yararlanabilmek için hükümlünün cezasının belirli bir oranını infaz kurumunda geçirmiş olması gerekir. Bu oran, suçun türüne ve niteliğine göre değişkenlik göstermektedir.
Genel Suçlarda Koşullu Salıverilme Oranı: 1/2 (Yarısı)
14 Nisan 2020’de yürürlüğe giren 7242 sayılı Kanun ile birlikte, birçok suç bakımından infaz oranı %50 olarak belirlenmiştir. Yani, süreli hapis cezası alan hükümlü, cezasının yarısını cezaevinde çektikten sonra koşullu tahliye edilebilir.
Ağır Suçlarda Koşullu Tahliye Oranı: 2/3 (Üçte İki)
Bazı suçlar bakımından infaz süresi artırılmıştır. Aşağıdaki suçları işleyen hükümlüler, cezasının en az 2/3’ünü cezaevinde geçirmedikçe koşullu salıverilmeden yararlanamazlar:
Kasten öldürme (TCK 81, 82, 83)
Neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama (TCK 87/2-d)
İşkence ve eziyet (TCK 94-96)
Cinsel saldırı ve taciz (TCK 102-105)
Çocuklara yönelik cinsel suçlar
Özel hayata ve kişisel verilere karşı suçlar (TCK 132-138)
Uyuşturucu ticareti (TCK 188) – çocuklar için
Devlet sırlarına ve casusluğa karşı suçlar (TCK 326-339)
Suç Örgütü ve Terör Suçlarında: 2/3 veya 3/4 Oranı
Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlar, örgüt üyeliği, örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenen suçlar ve örgüte yardım etme gibi durumlarda 3/4 oranı uygulanmaktadır. Bu, koşullu salıverilme için cezanın en az %75’inin cezaevinde infaz edilmesi gerektiği anlamına gelir.
Örnekler:
TCK 220 – Suç işlemek için örgüt kurma
TCK 314 – Silahlı örgüt
3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamındaki suçlar
Örgüt propagandası
Müebbet ve Ağırlaştırılmış Müebbet Cezalarında Koşullu Tahliye Süresi
Ağırlaştırılmış müebbet: En az 30 yıl cezaevinde kalınmalı.
Müebbet hapis: En az 24 yıl cezaevinde kalınmalı.
Birden fazla müebbet cezası veya müebbetle süreli cezanın birleştiği hallerde bu süreler 30 ila 40 yıl arasında değişmektedir.
2. Hükümlünün İyi Halli Olması
Şartlı tahliye kararı verilebilmesi için hükümlünün cezaevinde geçirdiği süre boyunca iyi hal göstermesi, yani cezaevi kurallarına uyması, disiplin cezası almaması ve sosyal uyum bakımından olumlu bir profil çizmesi gerekir.
İyi hal değerlendirmesi cezaevi idaresi tarafından düzenlenir ve infaz hâkimi tarafından denetlenir. İyi hal, tüm infaz süresi boyunca değil, sadece tahliye kararı öncesinde aranır.
3. Tekerrür (Mükerrerlik) Halinde Tahliye Süresi
Daha önce suç işlemiş bir kişi, ikinci kez suç işlediğinde tekerrür hükümleri devreye girer. Bu durumda koşullu salıverilme için cezaevinde kalınması gereken süre artırılır:
Ağırlaştırılmış müebbet → En az 39 yıl
Müebbet → En az 33 yıl
Süreli hapis → Cezanın 2/3’ü
İkinci defa tekerrür uygulanmışsa, koşullu salıverme tamamen engellenir.
Koşullu Salıverilme Hükümlerinden Kimler Yararlanamaz?
Her hükümlü koşullu tahliyeden yararlanamaz. Kanunda açıkça belirtilen bazı istisnalar şunlardır:
İkinci defa tekerrür hükümleri uygulanan hükümlüler
İdam cezası sonradan hapse çevrilen hükümlüler (4771 sayılı Kanun)
Ağırlaştırılmış müebbet cezası alan ve bu suçu bir örgüt faaliyeti kapsamında işleyenler (5275 m.107/16)
TCK’nın Devlet Güvenliğine, Anayasal Düzene ve Milli Savunmaya karşı suçlar bölümünde yer alan suçları örgüt kapsamında işleyenler
Bu kişiler hakkında hiçbir şekilde koşullu tahliye uygulanamaz.
2025 İnfaz Yasası Güncellemeleri (10. Yargı Paketi)
Haziran 2025’te yürürlüğe giren infaz düzenlemeleriyle birlikte, koşullu salıverilme sisteminde şu önemli değişiklikler yapılmıştır:
➤ En Az %10 Cezaevi Süresi Şartı
Artık cezası ne olursa olsun, hükümlülerin en az %10 oranında cezaevinde kalmaları zorunludur. Bu, denetimli serbestlik veya diğer infaz kolaylıklarından yararlanmak için temel şarttır.
➤ Tekerrürde En Fazla Süre Sınırı
Mükerrer hükümlülerin cezaevinde kalma süresi, tekerrüre esas alınan cezanın süresini aşamaz. Ancak ikinci kez tekerrür varsa, tahliye imkânı ortadan kalkar.
Sonuç
Koşullu salıverilme (şartlı tahliye), cezanın tamamını cezaevinde çekmeden topluma kazandırılma sürecidir. Ancak bu süreç, ciddi kurallara ve şartlara tabidir. Hükümlünün sabıkası, cezanın türü, suçun niteliği, infaz süresi ve davranışları bu kararın verilmesinde belirleyici unsurlardır. 2025 yılı itibarıyla yapılan infaz reformları, bu süreci hem esnetmiş hem de bazı suçlar için daha katı hale getirmiştir.