1- Vasiyetname Nedir ?
Vasiyetname, ölüme bağlı bir tasarruftur. Tek taraflı irade beyanıyla miras bırakan tarafından hazırlandığı için miras sözleşmelerinden ayrılmaktadır. Genel olarak tanımlamak istersek, miras bırakanın ölümünden sonra mallarının ne şekilde, kimlere bırakılacağına ilişkin tek taraflı yazılı ya da sözlü irade beyanına vasiyetname denir. Miras bırakan vasiyetnameyi düzenlememişse, miras paylaşımı yasal mirasçılar arasında Medeni Kanun’a ve miras hukukuna uygun olarak gerçekleştirilir.
Vasiyetnamenin uygulanması miras hukukunda 3 ayrı şekilde gerçekleştirilir: Resmi vasiyetname, El yazısıyla vasiyetname, sözlü vasiyetname. Resmi vasiyetname resmi memurlar ve iki tanığın katılımıyla noterde yazılı olarak gerçekleştirilir. Miras bırakan el yazısıyla vasiyetname hazırlayıp noterde tasdik ettirebileceği gibi ilgili makama gidip açık beyanını sunarak da vasiyetname hazırlatabilir. Dolayısıyla resmi vasiyetname için okuma-yazma bilme şartı yoktur. Resmi makamlar önünde düzenlendiği için resmi vasiyetnamede anlaşılamama gibi bir sorun yoktur.
El yazısıyla vasiyetname, metnin tümünün miras bırakanın el yazısıyla yazılmasının zorunlu olduğu türdür. Bu vasiyetnamede miras bırakan tarihi ve imzayı da kendi el yazısıyla atmalıdır. Dolayısıyla okuma-yazma bilmeyen miras bırakan el yazısıyla bunu düzenleyemezler.
Sözlü vasiyetnameyse olağanüstü durumlarla diğer vasiyetname türlerinin uygulanma olağanı yoksa yapılabilir. Bu olağanüstü durumlara ölüm tehlikesi, ulaşımın kesilmesi, hastalık, savaş örnek verilebilir. Bu vasiyetname iki tanığın varlığı halinde gerçekleştirilir. Miras bırakan tanıklara sözlü vasiyetnameyi açıklarken tanıklar bunu yazıp üzerine imza ve tarih atabilecektir ancak bunu yazmayıp en yakın sulh hakimine de sözlü olarak ifade verebilirler. Sözlü vasiyetnamede tanıklar bu mirastan yararlanacak kişilerden olmamalıdır.
Vasiyetname düzenlemek için alt yaş sınırı 15’tir. Bazı hallerde vasiyetname geçersiz kabul edilir. Mesela bunu geçersiz kılan durumlardan biri irade yokluğudur. Metin anlaşılamıyorsa, kanunda aranan şekil şartlarını taşımıyorsa, içeriğin gerçekleşmesi imkansız veya ahlaka ve kanuna uygun değilse geçersizdir. Bazen vasiyetname sonradan oluşturulan vasiyetnameyle ortadan kaldırılabiliyor, lehine tasarrufta bulunulan kişi miras bırakandan önce ölebiliyor, bu durumlarda da vasiyetname geçersizdir. İrade sakatlığı hallerinden biri varsa iptal istenebilir.
Vasiyetname hukuki bir işlemdir, ancak kişinin son irade beyanı bulunduğu için kanun koyucu kesin hükümsüz olma yerine iptal edilebilir olmasını kabul etmiştir. Eğer vasiyetnamenin kurucu unsurları oluşmamışsa sadece bu durumda yokluk hükümleri uygulanabilir.
Medeni Kanun vasiyetnamenin iptali davaları açısından 3 çeşit hak düşürücü süre öngörmüştür:
- Ölüme bağlı tasarrufun, iptal sebebinin, hak sahibi olunduğunun öğrenilmesinden itibaren 1 yıllık hak düşürücü süre vardır Bu süre vasiyetnamenin usule uygun olarak açılıp ilgililerine okunmadan işlemeye başlamaz.
- Bu dava vasiyetnamenin açılması itibariyle iyiniyetli davalılara karşı 10 yıl geçmesiyle düşer.
- Ancak davalılar kötüniyetliyse 20 yıl geçmekle düşer.