📌 İdari İşlemin İptali Davası
İdari işlemin iptali davası, idarenin yapmış olduğu hukuka aykırı işlemlerin ortadan kaldırılması amacıyla açılan, en yaygın idari dava türlerinden biridir.
Bu dava ile idarenin yaptığı tek taraflı ve kesin işlemler yargı denetimine tabi tutulur ve hukuka aykırı bulunan işlemler iptal edilir.
İptal davası, idari yargının temel koruma mekanizmalarından biridir ve bireylerin idare karşısındaki haklarını korumak için çok önemlidir.
📌 İptal Davasının Şartları
Bir idari işlemin iptali davası açılabilmesi için şu şartların bulunması gerekir:
✅ Davaya konu olan işlem idari işlem olmalıdır.
✅ İşlem kesin ve yürütülmesi zorunlu nitelikte olmalıdır.
✅ Davacı, bu işlem nedeniyle meşru ve kişisel bir menfaatinin ihlal edildiğini ispat etmelidir.
📌 Hangi İşlemlere Karşı Açılır?
İptal davası genellikle şu işlemlere karşı açılır:
✔️ Ruhsat iptali, ceza kesilmesi,
✔️ Kamu personelinin disiplin cezaları,
✔️ İmar planları, yapı ruhsatı gibi belediye kararları,
✔️ İhale işlemleri,
✔️ Vergi cezaları ve düzenleyici işlemler.
📌 Danıştay Kararlarıyla İdari İşlemin İptali
Danıştay 8. Daire, E.2020/1123, K.2021/4897 sayılı kararında:
“İdari işlemlerin hukuka uygunluğu; yetki, şekil, sebep, konu ve maksat unsurları yönünden denetlenir.”
Danıştay 5. Daire, E.2019/2231, K.2020/6745 sayılı kararında:
“Kamu yararına aykırı, objektif kriterlere dayanmayan işlemler hukuka aykırı olup iptali gerekir.”
Bu kararlar, idari işlemlerin beş unsur açısından yargı denetimine tabi olduğunu gösterir.
📌 Dava Açma Süresi ve Hak Düşürücü Süreler
İptal davalarında hak düşürücü süre vardır.
✅ İşlemin tebliğinden, ilanından veya öğrenilmesinden itibaren 60 gün içinde dava açılmalıdır.
Bu süre geçirilirse dava hakkı kaybolur.
📌 İptal Davasında İspat Yükü
Davacı, işlemin hukuka aykırı olduğunu somut delillerle ortaya koymalıdır.
Mahkemeler genellikle:
✔️ Resmi belgeler,
✔️ İdari yazışmalar,
✔️ Tanık beyanları,
✔️ Bilirkişi raporları ve uzman görüşlerine başvurur.
📌 Davanın Sonucu ve Etkisi
Mahkeme, işlemin hukuka aykırı olduğuna karar verirse:
✅ İşlemi iptal eder,
✅ İptal kararı geriye etkili olarak uygulanır ve işlem hiç yapılmamış sayılır.
İptal kararı sadece davacı için değil, işlemin etkilediği tüm kişiler için sonuç doğurur.
📌 Dava Kimlere Karşı Açılır?
Dava, işlemi tesis eden idareye karşı açılır.
Örneğin; belediye tarafından alınan bir karar için davalı belediye başkanlığı olur.
📌 İptal Davasının Önemi
✅ İdarenin hukuka aykırı işlemlerine karşı en etkili yoldur,
✅ Bireylerin hak ve menfaatlerini korur,
✅ Hukukun üstünlüğünü sağlar.
Özellikle kamu personeli işlemleri, imar planları ve vergi cezalarında en sık başvurulan dava türüdür.
📌 Sonuç
İdari işlemin iptali davası, idarenin yetkilerini kötüye kullanmasını ve hukuka aykırı işlemler tesis etmesini engelleyen en önemli yoldur.
Danıştay kararları, iptal davasının yetki, şekil, sebep, konu ve maksat unsurları üzerinden incelendiğini açıkça belirtir.
Hak kaybı yaşamamak için dava süresine dikkat etmek ve süreci idare hukuku konusunda uzman bir avukatla yürütmek büyük önem taşır.