📌 Kamulaştırma
Kamulaştırma, devletin veya kamu tüzel kişilerinin, kamu yararı amacıyla özel mülkiyette bulunan taşınmaz malları bedeli karşılığında mülkiyetine geçirmesidir.
Bu işlem, Anayasa’nın 46. maddesi ve 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu ile düzenlenmiştir.
Kamulaştırmanın temel şartı, kamu yararı kararı alınması ve mal sahibine peşin ve gerçek bedelin ödenmesidir.
📌 Kamulaştırma Şartları Nelerdir?
✅ Kamu yararı kararı alınması,
✅ İdarenin kamulaştırma yetkisine sahip olması,
✅ Bedelin peşin ve nakit ödenmesi,
✅ Mal sahibine kamulaştırma işleminin usulüne uygun tebliğ edilmesi.
Kamulaştırmanın en önemli unsurlarından biri, kamulaştırılan özel malın bedelinin tam ve gerçek değer üzerinden ödenmesidir.
📌 Kamulaştırılan Özel Malın Bedelinin Tahsili
Kamulaştırma işlemi başladıktan sonra, taşınmazın bedeli mal sahibiyle anlaşılarak ödenebilir.
Anlaşma sağlanamazsa, idare Asliye Hukuk Mahkemesi’nde bedel tespiti ve tescil davası açar.
Mahkeme, taşınmazın değerini bilirkişi raporuyla belirler ve tespit edilen kamulaştırma bedeli mal sahibine ödenir.
Yargıtay kararları, kamulaştırma bedelinin taşınmazın rayiç değeri üzerinden belirlenmesi gerektiğini vurgular.
📌 Kamulaştırmada Bedel Nasıl Hesaplanır?
Bedel tespiti yapılırken:
Taşınmazın cinsi, yüzölçümü ve niteliği,
İmar durumu ve konumu,
Üzerindeki yapı ve eklerin değeri,
Tarımsal nitelikli taşınmazlarda ürün ve verim değeri
gibi kriterler dikkate alınır. Bu işlemde, mahkeme bilirkişi heyeti görevlendirir.
📌 Yargıtay Kararlarıyla Değerlendirme
Yargıtay 5. Hukuk Dairesi, E.2017/2345, K.2018/6789 sayılı kararında:
“Kamulaştırma bedeli, taşınmazın rayiç bedeli üzerinden belirlenmeli; mal sahibinin gerçek zararının karşılanması esas alınmalıdır.”
Yargıtay 5. Hukuk Dairesi, E.2018/5432, K.2019/1123 sayılı kararında:
“Bedelin geç veya eksik ödenmesi, mal sahibinin anayasal hakkının ihlali anlamına gelir.”
Bu kararlar, kamulaştırmada adil ve gerçek bedelin ödenmesi gerektiğini açıkça ortaya koyar.
📌 Kamulaştırma Bedeline İtiraz Hakkı
Mal sahibi, kamulaştırma bedelinin düşük belirlendiğini düşünüyorsa:
✅ Bedel tespiti davası sırasında bilirkişi raporuna itiraz edebilir,
✅ Karara karşı istinaf ve temyiz kanun yoluna başvurabilir.
Bu süreçte uzman bir avukatla çalışmak, bedelin gerçek değerinde tespit edilmesini sağlar.
📌 Kamulaştırmada Faiz ve Gecikme
İdare, kamulaştırma bedelini zamanında ödemezse, kamulaştırma bedeline yasal faiz işler.
Yargıtay kararları, kamulaştırma bedelinin kesinleştiği tarihten itibaren işleyecek faizin ödenmesini de zorunlu görür.
📌 Kamulaştırma Davalarında Dikkat Edilecek Noktalar
✅ Kamulaştırma işleminin usulüne uygun yapılmış olması,
✅ Bedelin peşin ve nakit ödenmesi,
✅ Bedelin bilirkişilerce rayiç bedel üzerinden tespit edilmesi,
✅ Faiz ve değer kaybı gibi hususların dikkate alınması.
📌 Sonuç
Kamulaştırma, kamu yararı için özel mülkiyetteki taşınmazların devlet tarafından bedeli ödenerek alınmasıdır.
En önemli konu, kamulaştırılan özel malın bedelinin tam ve gerçek değer üzerinden, peşin ve nakit olarak ödenmesidir.
Yargıtay kararları, mal sahibinin anayasal hakkının korunması için kamulaştırma bedelinin rayiç değerden belirlenmesini ve gecikme faizi ödenmesini şart koşar.
Bu nedenle, kamulaştırma işlemlerinde hak kaybı yaşamamak için uzman bir avukattan hukuki destek alınması büyük önem taşır.